بیزینس پلن چیست؟ چگونه بیزینس پلن قوی بنویسیم؟
همه کسب‌وکارهای موفق، بیزینس پلن قوی دارند. اگر صاحب کسب‌وکار باشید، حتما جمله قبل را بارها از زبان دیگران شنیده‌اید. واقعیت این است که طرح تجاری به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا در مسیر درست گام بردارند و ثابت قدم باقی بمانند. اما وقتی قرار به نوشتن طرح تجاری می‌شود، بسیاری از صاحبان کسب‌وکارها دچار سردرگمی می‌شوند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در یک مقاله مفصل به بحث درباره طرح تجاری بپردازیم. اگر به دنبال نوشتن بیزینس پلن قوی برای کسب‌وکار خود هستید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید؛ چرا که نکات مفید زیادی را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
بیزینس پلن چیست؟
طرح تجاری کسب‌وکار یک سند مکتوب است. در این سند به تفصیل درباره برنامه‌های کسب‌وکار و نحوه اجرایی کردن آن‌ها توضیح داده می‌شود. فرض کنید بدون در اختیار داشتن نقشه، اقدام به احداث ساختمان در یک زمین کنید. واضح است که نتیجه به هیچ عنوان مطلوب و رضایت‌بخش نخواهد بود. دقیقا همین رابطه بین کسب‌وکارها و بیزینس پلن برقرار است.
طرح تجاری کسب‌وکار، استراتژی مکتوبی است که از ترکیب دیدگاه‌های بازاریابی، مالی و عملیاتی تشکیل می‌شود. بسته به اینکه مخاطب بیزینس پلن چه کسانی هستند، دو رویه مختلف برای نگارش طرح تجاری استفاده می‌شود:
1. مخاطبان داخلی
منظور از مخاطبان داخلی صاحبان کسب‌وکار، کارکنان شرکت و … است. در این حالت، طرح تجاری حکم راهنمای مدیریت است تا به طور مؤثر برای توسعه شرکت برنامه‌ریزی کند. بر این اساس اقدامات لازم در چارچوبی سازمان‌یافته انجام می‌شوند.
2. مخاطبان خارجی
منظور از مخاطبان خارجی بیشتر سرمایه‌گذاران، بانک‌ها، شرکای خارجی، مشتریان و … هستند. بسیاری از کسب‌وکارها برای عملیاتی کردن ایده‌های خود نیاز به سرمایه اولیه دارند. برای مجاب کردن سرمایه‌گذاران داشتن بیزینس پلن باکیفیت ضروری است. به طور کلی طرح تجاری در این حالت با هدف تسهیل برقراری ارتباط بین کسب‌وکار و طرف‌های خارجی تدوین می‌شود.
چرا بیزینس پلن مهم است؟
بیزینس پلن صرفا برای جذب سرمایه‌گذار خارجی تدوین نمی‌شود، بلکه مزایای قابل توجه دیگری نیز دارد. نتیجه بررسی تعداد زیادی شرکت‌ها نشان می‌دهد، کسب‌وکارهایی که فعالیت خود را بر اساس طرح تجاری مدون پیش می‌برند، چیزی در حدود 30 درصد سریع‌تر از سایر شرکت‌ها رشد می‌کنند.
در پاسخ به این سؤال که اهمیت بیزینس پلن چیست، باید به 4 نکته مهم زیر اشاره کنیم:
1. تعیین اولویت‌ها
رشد کسب‌وکارها را می‌توان به پازل‌هایی هزار تکه تشبیه کرد. مسائل و چالش‌های متعددی پیش رویرش هر کسب‌وکاری قرار دارد. بدیهی است که هر چه کسب‌وکارها بزرگ‌تر باشند، مسائل و مشکلات آن‌ها نیز بزرگ‌تر خواهد شد. در عین حال به دلیل محدودیت‌های موجود عملا نمی‌توان به طور همزمان کلیه روی تمام مشکلات متمرکز شد. بیزینس پلن، اولویت‌بندی در رسیدگی به چالش‌های موجود را تعیین می‌کند. بر این اساس می‌توان منابع و توان نیروی انسانی را به صورت هدفمند برای رسیدگی به مشکلات بکار بست.
2. اتخاذ تصمیمات حیاتی
داشتن یک طرح تجاری به صاحبان کسب‌وکارها کمک می‌کند تا روی ایده‌ها و استراتژی‌های کسب‌وکار خود تمرکز کنند. بر این اساس در شرایط حیاتی که نیاز به تصمیم‌گیری‌های دشوار است، با توجه به داشتن چارچوب مشخص، می‌توان به تصمیمات هوشمندانه‌تری را اتخاذ کرد.
3. شناسایی نقاط ضعف
بیزینس پلن شمای کلی از کسب‌وکار شما است. بر این اساس با در دست داشتن آن می‌توان درباره ایرادات و نقاط ضعف احتمالی موجود در محیط کاری بحث کرد. علاوه بر آن در زمانی که نیاز به مشورت گرفتن از دیگر کارشناسان خبره در حوزه کسب‌وکار دارید، داشتن طرح تجاری بسیار راهگشا است.
4. تأمین مالی
هر کسب‌وکاری برای تحقق برنامه‌ها و اهداف خود نیاز به تأمین مالی پیدا می‌کند. مدیریت جریان نقدینگی یکی از مهم‌ترین وظایف صاحبان کسب‌وکارهاست. بدون داشتن برنامه‌ریزی مشخص، نمی‌توان تأمین مالی هوشمندانه‌ای را انجام داد. بیزینس پلن یکی از اصلی‌ترین ابزارها برای متقاعدسازی سرمایه‌گذاران در مسیر تأمین مالی کسب‌وکارهاست.
بیزینس پلن از چه اجزایی تشکیل می‌شود؟
هیچ دو کسب‌وکاری را نمی‌توان یافت که بیزینس پلن یکسانی داشته باشند. در عین حال ماهیت طرح‌های تجاری به گونه‌ای است که از بخش‌های مشخصی تشکیل می‌شوند. از جمله مهم‌ترین بخش‌هایی که در تمام بیزینس پلن‌ها مشترک هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خلاصه اجرایی (Executive summary)
مهم‌ترین مأموریت‌های یک کسب‌وکار در این بخش به صورت خلاصه گردآوری می‌شوند. خوانندگان طرح‌های تجاری معمولا مستقیما به سراغ خلاصه اجرایی می‌روند. اگر به اندازه کافی جذاب و قانع‌کننده باشد، به سراغ سایر بخش‌های بیزینس پلن می‌روند. خلاصه اجرایی باید کوتاه و نهایتا در 2 صفحه تدوین شود. مهم‌ترین مطالبی که در بخش خلاصه اجرایی ذکر می‌شوند، عبارت‌اند از:
· بیان خلاصه موضوعات اصلی کسب‌وکار
· معرفی مختصر محصولات یا خدمات
· ذکر مأموریت‌های اصلی کسب‌وکار
· بیان استراتژی سازمانی
معرفی شرکت
در این بخش، کسب‌وکار با جزئیات بیشتری معرفی می‌شود. در ابتدا نوع کسب‌وکار و نحوه شکل‌گیری آن بیان می‌شود. پس از آن باید بخش‌های زیر به صورت جداگانه در بیزینس پلن ذکر شوند:
· موقعیت کسب‌وکار در بازار
· نیازهایی که کسب‌وکار برطرف می‌کند.
· نحوه برطرف کردن نیازهای شناسایی شده
· معرفی بازارهای هدف کسب‌وکار
· ساختار شرکت شامل پرسنل اصلی، سهامداران، شرکا و اطلاعات شرکت
· اهداف شرکت در دو بخش کوتاه مدت و بلند مدت
· بیان مزیت‌های کسب‌وکار نسبت به رقبا
محصولات و خدمات
در این بخش باید به معرفی کامل تمام محصولات یا خدماتی که توسط کسب‌وکار شما ارائه خواهند شد، بیان شود. علاوه برای آن باید توضیحات مفصلی درباره هر یک از محصولات و خدمات به همراه نحوه قیمت‌گذاری آن‌ها ذکر گردد. ترجیحا در خصوص بحث‌های حق اختراع، علائم تجاری و موضوعات قانونی از این قبیل نیز در این بخش مطالب مهمی ذکر می‌شوند.
تحلیل بازار
تحقیق بازار یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید در ابتدای شکل‌گیری هر کسب‌وکاری در دستور کار قرار دهید. نتایج تحقیق بازار باید به دقت تحلیل و بررسی شوند. حاصل ارزیابی‌های صورت گرفته در بیزینس پلن ذکر می‌شوند. علاوه بر داده‌های آماری به دست آمده از رقبا، باید مشخص شود که کسب‌وکار در کجای بازار قرار دارد و به کدام سمت و سو حرکت می‌کند.
استراتژی‌های بازاریابی و فروش
به زبان ساده در طرح تجاری باید توضیح دهید که چگونه مشتریان بالقوه کسب‌وکار خود را پیدا خواهید کرد. آمیخته بازاریابی کسب‌وکار باید در بیزینس پلن ذکر شوند. به این ترتیب کانال‌های فروش مشخص شده و استراتژی‌های مد نظر برای این منظور نیز تشریح می‌شوند.
برنامه‌ریزی مالی
در طرح تجاری، پیش‌بینی از جریان نقدینگی در کسب‌وکارها نیز ارائه می‌شود. مهم نیست که قصد جذب سرمایه‌گذار دارید یا خیر. در هر صورت باید پیش‌بینی از درآمدها، هزینه‌ها، جریان نقدینگی و هزینه‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در کسب‌وکار درون طرح تجاری ذکر شود.
علاوه بر آن در صورتی که نیاز به جذب سرمایه دارید، باید تکلیف موارد زیر را در طرح تجاری تعیین کنید:
· چه زمانی نیاز به جذب سرمایه وجود دارد؟
· میزان سرمایه مورد نیاز چقدر است؟
· از چه روشی برای تامین مالی استفاده می‌شود؟
· سرمایه جذب شده را در کجا هزینه خواهد شد؟
5 نکته مهم در نگارش بیزینس پلن قوی
با اجرای اصلی طرح تجاری کسب‌وکارها آشنا شدیم. در این قسمت لازم است به ذکر 5 نکته اساسی برای نگارش بیزینس پلن قوی بپردازیم.
هدف خود را مشخص کنید
بدیهی است که هر کسب‌وکاری اهداف خاص خود را دنبال می‌کند. قبل از نوشتن بیزینس پلن، باید بدانید که چرا این سند را تدوین می‌کنید و به دنبال دستیابی به چه اهدافی از اجرایی کردن آن هستید. بدون این کار، طرح تجاری ارزش چندانی نخواهد داشت.
چشم‌انداز خود را بسازید
داشتن چشم‌انداز به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا تمرکز و در مسیر درستی به سمت اهداف خود حرکت کنند. چشم انداز کسب‌وکار باید ساده و کاملا شفاف باشد. در تعیین چشم‌انداز باید ترکیبی از واقع‌گرایی و آرمان‌گرایی مد نظر قرار بگیرد. نیاز نیست معیارهای کمی و عددی برای چشم‌انداز خود در نظر بگیرید. چشم‌انداز باید تصویر ذهنی از آینده را پیش روی کسب‌وکار شما ایجاد کند.
نمایه اختصاصی برای شرکت ایجاد کنید
منظور از نمایه شرکت، مشخصات اختصاصی است که باید در طرح تجاری ذکر شوند. نمایه جذاب باشد شامل تاریخچه، محصولات یا خدمات، بازار هدف، مشتریان، منابع، استراتژی‌های کسب‌وکار و مزیت‌های رقابتی باشد. معمولا نمایه در قسمت خلاصه اجرایی بیزینس پلن نمود بارزی پیدا می‌کند.
رقبای خود را بشناسید
اولین و مهم‌ترین قانون در اداره هر کسب‌وکاری آن است که خود را بدون رقیب نپندارید. حتی اگر محصولی منحصربه‌فرد برای عرضه در بازار دارید، این احتمال را در نظر بگیرید که در جایی از این عالم کسانی هستند که محصولی مشابه را به فروش می‌رسانند. با این رویکرد رقبای خود را بشناسید. سهم هر یک از آن‌ها در بازار را شناسایی کنید. استراتژی‌های آن‌ها را بررسی کرده و تحلیل نمایید. تحلیل رقبا فرآیند دائمی و پیوسته است که باید برای آن زمان بگذارید.
واقع‌بین باشید
خوش‌بین بودن به آینده در کسب‌وکارها هیچ ایرادی ندارد. مشکل از جایی شروع می‌شود که خوش‌بینی منهای واقع‌بینی در کسب‌وکاری حاکم می‌شود. برای نگارش بیزینس پلن، عینک واقع‌بینی را به چشم خود بزنید. باید تعادلی بین آرزوها و آنچه در واقع رخ می‌دهد برقرار کنید. در غیر این صورت طرح تجاری مفیدی به دست نخواهید آورد.
کلام پایانی
در این مقاله بررسی کردیم که بیزینس پلن چیست و چه بخش‌هایی دارد. نوشتن طرح تجاری نیاز به صرف زمان زیادی دارد. از کجا آمده‌ام؟ آمدنم بهر چه بود؟ به کجا می‌روم؟ به طور خلاصه در یک طرح تجاری باید پاسخ‌های شفاف و دقیقی به این سه سؤال بدهید. اگر از پس این کار بر بیایید، موفق به تدوین طرح تجاری ایده‌آلی شده‌اید. آن وقت می‌توانید کسب‌وکار خود را در مسیر پیشرفت رهبری کنید.
